حسین قوامی، فاخته ای با نغمه تو ای پری کجایی

به گزارش مجله سرگرمی، خبرنگاران: نام حسین قوامی با تصنیفی در آمیخته است که تقریبا هر ایرانی صاحب ذوق و علاقه مند به موسیقی را جلب و جذب خود می نماید، تصنیف سرگشته یا همان تو ای پری کجایی.

حسین قوامی، فاخته ای با نغمه تو ای پری کجایی

این ترانه ـ تصنیف فقط بر ایرانیان اثر نگذاشته است. به گفته حسین قوامی، در یکی از معدود مصاحبه های به جا مانده از او (26 آبان 1368)، وقتی این تصنیف نه با گروه بلکه به تن هایی و بدون ساز در تالار ژان دومن فرانسه اجرا شد، بسیاری از مهمان ها و از جمله خود یهودی منوحیم تحت تاثیر قرار گرفته و گریه می کردند.

منوحیم صدای قوامی را در جشن هنر شیراز شنید و شیفته این صدا شد و دعوتش کرد به اجرایی در فرانسه با حسین تهرانی و جلیل شهناز و به گفته قوامی، مقاله ای هم درباره صدای او نوشت.

تصنیف سرگشته، که در نغمه همایون و روی شعری از هوشنگ ابتهاج (سایه) و با آهنگی از همایون خرم ساخته شد، در سال های نخست دهه 1350، در دیدار و محفلی دو نفره و محبت آمیز در منزل ابتهاج، در خیابان منوچهری با خانه ای باصفا در باغچه ای زیبا که بستر الهام را فراهم می کرد، شکل گرفت. هوشنگ ابتهاج آن موقع ریاست موسیقی رادیو را هم عهده دار بود.

همایون خرم تصویری رویایی از چگونگی ساخت این اثر می دهد. به نقل از خرم، ابتهاج ابراز تمایل می نماید کار مشترکی انجام دهند و خرم می گوید: چیزی نگفتم، اما وقتی به روی بالکن رفتم و هوای خوب و نسیم و باغچه و شب اواخر تابستان را دیدم، گویی باران نت بود که می بارید. بلافاصله رفتم توی بالکن نشستم و این آهنگ را از بالا تا پایین نوشتم. حتی جواب ­های ارکستر پشت هم آمد. واقعا کمتر زمانی بود که یک آهنگ تمام و کمال به ذهن بیاید، از صفر تا صدش؛ و به همین دلیل است که بعضی از دوستان و شنوندگانی که این کار را می شنوند می گویند این آهنگ زمینی نیست و من هم معتقدم که به بنده این آهنگ را دادند. تو ای پری کجایی الهامی بود که به من شد، الهامی که تمام و کمال آمد. آهنگ را برای ایشان اجرا کردم، خیلی خشنود شد و مشغول ساختن شعرش شد (خبرآنلاین، 29 دی 1391).

نکته جالب توجه در این تبادل نظر مخالفت همایون خرم با خواننده ای است که ابتهاج پیشنهاد داد؛ خرم از این خواننده نام نمی برد. وقتی خرم به ابتهاج گفت این کار را باید صدایی خسته و محزون بخواند و نام حسین قوامی را آورد، ابتهاج از این انتخاب متعجب شد.

اکنون که نزدیک به پنج دهه از اجرای این اثر گذشته، تقریبا کمتر کسی است که در چنین انتخابی تردید کند. به نظر می رسد اجرایی که قوامی از ترانه عشق نو، ساخته مجید وفادار و شعری از رهی معیری، داشت در این انتخاب بی تاثیر نبود. آن ترانه با تنظیم بسیار زیبای مرتضی حنانه و در همان فضای دستگاه همایون خوانده شد و همراه ترانه ـ تصنیف جوانی در نغمه افشاری، با شعر نواب صفا و آهنگ حسین یاحقی، در زمره بهترین آثاری به شمار می آیند که قوامی خوانده است.

بعدها، دیگران هم تصنیف سرگشته را اجرا کردند، از جمله محمد اصفهانی با ارکستری عظیم و با تنظیم کامبیز روشن روان. اما آنچه در خاطر مردم مانده همین صدای خسته و حزن انگیز حسین قوامی است.

تحسین استاد اسماعیل زاده و مخالفت پدر

حسین قوامی، چنان که در چند گفت و گوی رادیویی و نیز یک گفت وگوی تصویری با احمد رضا موید محسنی در سال 1362 نقل نموده بود، از همان دوران کودکی و نوجوانی، صدای بسیار خوبی داشت و نخستین بار حسین خان اسماعیل زاده، ردیف دان و نوازنده نامدار کمانچه و استاد چهره های برجسته ای، چون ابوالحسن صبا و حسین یاحقی، این استعداد را کشف کرد.

قوامی زمانی که در مدرسه ترغیب درس می خواند، با خواهرزاده اسماعیل زاده دوست بود و به منزلش رفت و آمد داشت.

روزی آن ها در منزل بودند و اسماعیل زاده با کمانچه ای زیر عبایش وارد شد و دید حسین نوجوان در حال خواندن است. به او گفت صدای خیلی خوبی داری و اگر تعلیم ببینی، خواننده برجسته ای می شوی. سپس، پیشنهاد داد اگر پدرش رضایت بدهد، به او تعلیم رایگان می دهد. پدر، اما مخالفت کرد.

مدتی بعد، برادر حسین به آموختن تار علاقه مند شد و پای او را هم به محفلی هنری باز کرد که استادانی، چون احمد عبادی در آن حضور داشتند. قوامی جوان سپس وارد محفل شبانه دیگری شد که رهی معیری شاعر در آن حضور داشت.

به مدت شش سال نزد عبدالله حجازی، از اساتید ردیف دان آن موقع، ردیف آوازی را فرا گرفت.

حشر و نشر با رضا قلی میرزا ظلی، خواننده معروف دوره قاجار و رضاشاه، که به گفته قوامی، از دوستان خوب او بود، به آموزه های آوازی او قوام و دوام بیشتری بخشید و اندک اندک صدایش در محافل تهران زبانزد شد. ولی قوامی جوان به دلیل محذوریت هایی که در ارتش وجود داشت، از خواندن پرهیز کرد.

حضور در رادیو به عنوان خواننده ناشناس

تا این که در اردیبهشت سال 1325، در مهمانی شبانه ای که حسینقلی مستعان، رییس وقت رادیو، هم حضور داشت، خواندن قوامی او را چنان تحت تاثیر قرار داد که از قوامی خواست به رادیو برود و برنامه اجرا کند. قوامی که آن موقع با درجه ستوانی در ارتش خدمت می کرد، گفت این خلاف مقررات ارتش است و مستعان پیشنهاد داد ناشناس اجرا کند.

تردید ها، اما همچنان ادامه داشت و لحظاتی هم از پذیرش چنین پیشنهادی پشیمان شد. اما صبح روز قبل از اجرا، هم او و هم مادرش از رادیو شنیدند صدای گوینده ای را که با شور و حرارت خاطرنشان کرد روز بعد ساعت 1:30 بعد از ظهر خواننده ای ناشناس در رادیو می خواند و از مردم خواست آن ساعت پای رادیو بنشینند. این گونه زندگی هنری حسین قوامی با خواندن آوازی در مایه ابوعطا آغاز شد. چندی بعد، روح الله خالقی به او پیشنهاد داد به جای ناشناس خواندن، اسمی هنری برای خود انتخاب کند و پیشنهاد داد نامش را فاخته بگذارند.

مدتی بعد، ارتش ماجرا را فهمید و برای او شرط مشخص کرد که فقط در صورتی می تواند به خدمت در ارتش ادامه دهد که عصر روز های آدینه، برای ارکستر ارتش هم برنامه اجرا کند. قوامی این شرط را هم پذیرفت و اجرا هایی با علی تجویدی و ارکستر ارتش داشت. تا سال 1329، او در صدای ارتش و رادیو اجرای برنامه داشت و بعد تا سال 1337، از او تقریبا هیچ خبری نیست. به گفته خود قوامی، به ماموریتی در خارج از تهران رفته بود.

ولی غیبت او از دید مدیر هوشمندی، چون داوود پیرنیا پنهان نماند و لذا، از قوامی دعوت کرد به برنامه گل های رادیو بپیوندد. قوامی در سال 1337، با اجرایی در سه گاه و با سنتور رضا ورزنده، کارش را در رادیو آغاز کرد.

از آن پس، اجرا های مختلفی با هنرمندان و تک نوازان برجسته ای، چون یاحقی، خالدی، جلیل شهناز، فرهنگ شریف، بدیعی و وفادار داشت و تا سال 1354، به اجرای برنامه ادامه داد.

عمده آثار باقی مانده از قوامی به برنامه های گل های جاویدان، برگ سبز و گل های تازه مربوط می گردد، که بیشترین اجرا ها به برنامه گل های جاویدان اختصاص دارد که دوره اول و پرشکوه برنامه گل ها با مدیریت پیرنیا بود.

بعد از انقلاب و در سال هایی که حنجره قوامی دیگر مانند گذشته نبود، آخرین اثرش منتشر شد، اثری با آهنگسازی عماد رام روی شعر معروف نیما یوشیج با عنوان تو را من چشم در راهم که از نمونه های پیروز تلفیق شعر نو با موسیقی سنتی است.

در بعضی روایت ها، صدای حسین قوامی را به قدری استاندارد می دانستند که گفته می شد نوازندگان سازشان را با صدای او کوک می کردند. اما سوای این تعابیر تحسین آمیز، قوامی صدایی مستقل، شسته و رفته و پاکیزه داشت و آثاری که چه در آواز و چه در تصنیف اجرا کرد می توان در زمره آثار کلاسیک و ماندگار موسیقی سنتی ایران جا داد.

حسین قوامی در 17 اردیبهشت 1288 به جهان آمد و ساعت 4/5 صبح روز 18 اسفند 1368 در بیمارستان مهر تهران درگذشت.

iraniro.ir: تور داخلی ایران | گردشگری ایران، سفر به مشهد، اصفهان

italyro.ir: تور ایتالیا ارزان قیمت، تور ایتالیا نوروز 97، تور بهار

itgap.ir: آی تی گپ | مجله فناوری گردشگری، موفقیت،

منبع: برترین ها
انتشار: 22 فروردین 1401 بروزرسانی: 22 فروردین 1401 گردآورنده: kurdeblog.ir شناسه مطلب: 98289

به "حسین قوامی، فاخته ای با نغمه تو ای پری کجایی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "حسین قوامی، فاخته ای با نغمه تو ای پری کجایی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید